Warmterecht of warmteplicht

. Gepubliceerd op

Het staat in het Regeerakkoord 2017 - 2021 te lezen: 'De aansluitplicht van gas wordt vervangen door een warmterecht, waarmee eindgebruikers aanspraak kunnen maken op een aansluiting op een (verzwaard) elektriciteitsnet of een warmtenet'. Zo staat het er, maar wordt bedoeld wat er staat?

Toen Nederlands aardgas nog onverdacht gewonnen en verbruikt kon worden was het logisch deze energiebron voor verwarmingdoeleinden te benutten. Transport en levering was een staatstaak. Dat veranderde toen eind jaren negentig werd gekozen voor privatisering. In een vrije energiemarkt, zo werd verwacht, zouden kritische afnemers de beste, goedkoopste en schoonste energie afdwingen. De Gaswet kwam, nutsbedrijven werden privaat en kleine verbruikers kregen keuzevrijheid onder waarborg van een gasvoorziening: netbeheerders dienen iedereen die dat verzoekt te voorzien van een gasaansluiting (art. 10 lid 6 Gaswet). Het gasrecht van de kleinverbruiker werd geborgd door een wettelijke gasplicht voor de netbeheerder.

Het staat in het Regeerakkoord 2017 - 2021 te lezen: 'De aansluitplicht van gas wordt vervangen door een warmterecht, waarmee eindgebruikers aanspraak kunnen maken op een aansluiting op een (verzwaard) elektriciteitsnet of een warmtenet'. Zo staat het er, maar wordt bedoeld wat er staat?

Toen Nederlands aardgas nog onverdacht gewonnen en verbruikt kon worden was het logisch deze energiebron voor verwarmingdoeleinden te benutten. Transport en levering was een staatstaak. Dat veranderde toen eind jaren negentig werd gekozen voor privatisering. In een vrije energiemarkt, zo werd verwacht, zouden kritische afnemers de beste, goedkoopste en schoonste energie afdwingen. De Gaswet kwam, nutsbedrijven werden privaat en kleine verbruikers kregen keuzevrijheid onder waarborg van een gasvoorziening: netbeheerders dienen iedereen die dat verzoekt te voorzien van een gasaansluiting (art. 10 lid 6 Gaswet). Het gasrecht van de kleinverbruiker werd geborgd door een wettelijke gasplicht voor de netbeheerder.

Tijden veranderen en er is urgentie tot energietransitie. Dat dwingt tot beperking van de warmtevraag en tot gebruik van andere energiebronnen voor warmtevoorziening. Aangemoedigd door de Kamerleden Van Tongeren en Vos (motie 34.550 XIII nr. 54) bevat de Energieagenda 2016 daarom het voornemen om de gasplicht voor netbeheerders te vervangen door een warmterecht voor gebouweigenaren. Essentie is dat aan de warmtebehoefte volledig wordt voldaan via collectieve warmtelevering of elektrische warmtenetten. Een complexe operatie die een integraal juridisch kader vergt vanwege de noodzakelijke ingrepen in de bestaande energie-infrastructuur (elektriciteit, gas, warmte).

Als eerste stap daartoe besloot de Tweede Kamer begin maart tot wijziging van de Warmtewet. Deze wijziging omvat allereerst aanpassing van de reikwijdte daarvan als opmaat naar een techniekneutrale, collectieve warmtelevering. Praktisch betekent dat een individuele warmteplicht, omdat iedere alternatieve keuze vervalt. Daarnaast moet de wijziging ook nadrukkelijk voorzien in een groter vertrouwen van de kleine afnemers in een betrouwbare, veilige en betaalbare warmtelevering. Uit een beleidsevaluatie in 2015 blijkt namelijk dat daarin nog heel veel is te verbeteren. Het beleidsmatig voorspiegelen van een keuzeloos juridisch recht helpt dan niet echt. Wie zegt de gasplicht te verruilen voor een warmterecht kan van een koude kermis thuiskomen!

Ewald van Hal is bestuurslid van NVTB