Column Ewald van Hal: Niet op eigen houtje

Recent deed de Hoge Raad een uitspraak dat inmiddels als Didam-arrest*) bekend staat. De zaak handelende over een onderhandse gebouwverkoop door de gemeente Montferland dat tegen beter weten in niet alle gegadigden gelijk behandelde om mee te dingen. De relevantie is principiëler. Daardoor kan het arrest, naar analogie, een rol spelen voor gemeenten en andere overheden die bouwen met bio-based materialen indringend omarmen als enig zaligmakend voor duurzaam bouwen.

Voorbeelden daarvan zijn er steeds meer, denk aan Zuid-HOUTland en wat City Deals. Met omfloerst taalgebruik over circulair, conceptueel en versnellend bouwen bevoordelen deze de toepassing van hout en andere bio-based materialen. Of wordt voor projecten de toepassing daarvan eenvoudigweg voorgeschreven. Denk daarbij aan het in een Greendeal Houtbouw verpakte besluit van Metropoolregio Amsterdam dat verplicht om 20% van de woningproductie in hout of andere biobased materialen uit te voeren. Bouwinitiatieven met deze materialen krijgen simpelweg een hogere score toegekend. Volgens uitlatingen in Binnenlands Bestuur (45-2021) vindt de Amsterdamse wethouder Van Doorninck het ’niet meer dan logisch om over houtbouw dergelijke afspraken te maken’.

In context van het Didam-arrest is dat echter niet -meer- zo logisch. Een overheid dient bij zowel privaat als publiek handelen, rekening te houden met beginselen van behoorlijk bestuur en een passende ruimte voor mededinging en transparantie te bewaken. Dat betekent criteria die objectief, toetsbaar, transparant en redelijk zijn.

Vertaald naar duurzaam bouwen, waar niemand op tegen kan zijn, betekent dit het hanteren van eenduidig vastgesteld, sciencebased onderbouwd en objectief hanteerbaar instrumentarium zoals de Nationale Milieudatabase met bijhorend stelsel van MKI-waarden en MPG-berekeningen. Deze hebben een wetenschappelijke grondslag, zijn materiaalneutraal en Europees omarmd. Niet het materiaalgedreven middel staat voorop maar het bredere doel van duurzaamheid, veelal alleen te bereiken door materiaalcombinaties en keuzevrijheid.

Niet zonder reden waren de DuBo-materiaallijstjes van decennia terug maar een kort leven beschoren. Het Didam-arrest zet gemeenten aan niet langer op eigen houtje aan preferente materiaalkeuze te doen.

Mr Ewald L.J. van Hal, Directeur vereniging Koninklijke Nederlandse Bouwkeramiek, namens NVTB