Column Ewald van Hal: Van Wob naar Woo

De Nationale Woon- en Bouwagenda legt de lat op 100.000 nieuwe woningen per jaar. Dat vraagt versnelling van de bouwproductie en ondersteunende wet- en regelgeving. Wellicht behoren vanaf 2023 de nieuwe Omgevingswet met bevoegdheidsdecentralisatie en de nieuwe Wkb met privatisering van bouwtoezicht daartoe. Hieraan kan worden toegevoegd de nieuwe Wet open overheid (Woo) die vanaf 1 mei a.s. (na 10 jaar voorbereiding) de openbaarheid van publieke informatie regelt.

Anders dan de Wob (‘openbaar mits’) is uitgangspunt voor de Woo ‘openbaar tenzij’. Doel van de Woo is het functioneren van overheden en semi-overheden transparanter te maken. Dat betekent een betere vindbaarheid, uitwisselbaarheid, ontsluitbaarheid en archiveerbaarheid van overheidsinformatie. Een burger, journalist of Kamerlid hoeft voortaan niet langer om informatie te vragen maar krijgt het gratis en voor niets ongevraagd opgediend. Op grond van de Woo moet een bestuursorgaan voortaan zelf actief overheidsdocumenten openbaar gaan maken. En dient het een aparte contactpersoon aan te stellen voor vragen over de toegankelijkheid van overheidsdocumenten. Daartoe behoren ook stukken met overwegingen van ambtenaren of externe adviseurs indien als alternatief voorgesteld en meegewogen bij de uiteindelijke besluitvorming.

De Woo-plicht om de informatiehuishouding digitaal op orde te hebben richt zich tot alle bestuursorganen (inclusief de nieuwe Toelatingsorganisatie Kwaliteitsborging Bouw) maar ook tot de Eerste en Tweede Kamer, de Raad van State (uitgezonderd de Afdeling bestuursrechtspraak), de Algemene Rekenkamer, de Nationale Ombudsman en de gemeentelijke en provinciale ombudsmannen. Binnen de Woo speelt het Platform Open Overheidsinformatie (PLOOI) een centrale rol omdat Woo-plichtigen actief van dit platform gebruik moeten gaan maken. Naast de actieve openbaarmaking blijft regelgeving bestaan voor passieve openbaarmaking van overheidsdocumenten. De Woo neemt deze grotendeels over uit de Wob.

Een open en meer transparante overheidscultuur is natuurlijk toe te juichen. Tegelijkertijd kan het projectrealisatie vertragen. Meer openheid geeft meer informatie met meer meningen en uiteindelijk meer tegenspraak (en rechtspraak). Het zijn goede ingrediënten voor een nieuw spaak in het wiel van versnelling van de bouwopgave.

Mr Ewald L.J. van Hal, Directeur vereniging Koninklijke Nederlandse Bouwkeramiek namens NVTB