Cirkelstad is een platform voor koplopers in de circulaire en inclusieve bouwsector die samen willen doen, leren en elkaar willen ontmoeten. In het Stadsblad delen zij onder andere kennis en voorgang op projecten. Een keer per jaar verschijnt een Special Edition van het Stadsblad om een overzicht te bieden op het gebied van circulair en inclusief bouwen. In de nieuwste editie van 2022 een artikel waarin Niels Ruijter, directeur NVTB en lid van het Transitieteam antwoord geeft op de vraag; ‘Wat kun je de markt vragen?’

Klik hier voor de speciale editie van het Stadsblad met het artikel op pagina 5.

Behoud van bos wint aan belang en daarmee belangstelling. Europa werkt hard aan een rechtstreeks werkende verordening om de trend naar voortgaande ontbossing en bosdegradatie te keren (COM(2021)706). Hoe? Met een toelatingsverbod tot de Europese markt van risicoproducten en risicogrondstoffen. Genoemd worden soja, cacao, palmolie, rundvlees, koffie, leer en ook hout. Dat laatste maakt de nieuwe verordening relevant voor de bouwsector.

De groeiende vraag naar houten gebouwen zet bossen steeds verder onder druk. Niet voor niets laat Klimaatcommissaris Frans Timmermans weten: ‘Bomen en bossen zijn bondgenoten in de strijd tegen de klimaat- en biodiversiteitscrises. Bomen zuiveren lucht en nemen CO₂ op’. Dan help het niet om en masse bomen te kappen voor houtbouw of biomassa.

Het Europese voornemen activeert belangengroeperingen. Blijkens parlementaire stukken bepleiten sommigen onderscheid te maken tussen bosbouw voor houtproductie en andere bossen. Alleen die laatste groep zou CO₂ opvangen en bijdragen aan biodiversiteit. Het Kabinet zegt hierover terecht dat zonder uitzondering alle bossen CO₂ vastleggen en dus ook alle bijdragen aan de biodiversiteit. Anderen definiëren houtproductiebossen als bossen die geen ‘natuur’ zijn maar bestemd voor ‘bosbouw’. Dat miskent evenwel dat de functie van een bos geen goede graadmeter is voor de natuurwaarde daarvan. Neem een wilgengriend dat een stevige bijdrage aan de biodiversiteit levert, terwijl natuurlijke monoculturen van beukenbomen of dennenbossen dat relatief veel minder doen.

Weer anderen, zo is te lezen, stellen dat hout bij toepassing in de bouw zowel CO₂ opslaat als emissies bij industriële productie van bijvoorbeeld andere bouwmateralen voorkomt. Hoe je hier ook naar kijkt, een gekapte boom neemt geen CO₂ meer op en emissies door verbranden of rotten van hout blijven alleen dan achterwege bij de illusoire waarborg dat dit nooit zal gebeuren.

Terecht dat Europa op biodiversiteit inzet zoals door zoveel mogelijk bomen te willen behouden. Dat doel is ook bereikbaar met 100%-ontbossingsvrije grondstoffen. Een willekeurig gekozen, geheel circulair en biodiversiteit-bevorderend voorbeeld? Rivierklei!

Mr Ewald L.J. van Hal, Directeur vereniging Koninklijke Nederlandse Bouwkeramiek, namens NVTB

Op de website van De Circulaire Bouweconomie een interview met Niels Ruijter, directeur NVTB. Niels vertelt over hoe de onzekerheid met betrekking tot regelgeving rondom de integrale milieubelasting investeringsbeslissingen lastig maken, over de NMD-bepalingsmethode, de rol van het Transitieteam en handhaving van de regels.

Klik hier voor het interview.

Recent deed de Hoge Raad een uitspraak dat inmiddels als Didam-arrest*) bekend staat. De zaak handelende over een onderhandse gebouwverkoop door de gemeente Montferland dat tegen beter weten in niet alle gegadigden gelijk behandelde om mee te dingen. De relevantie is principiëler. Daardoor kan het arrest, naar analogie, een rol spelen voor gemeenten en andere overheden die bouwen met bio-based materialen indringend omarmen als enig zaligmakend voor duurzaam bouwen.

Voorbeelden daarvan zijn er steeds meer, denk aan Zuid-HOUTland en wat City Deals. Met omfloerst taalgebruik over circulair, conceptueel en versnellend bouwen bevoordelen deze de toepassing van hout en andere bio-based materialen. Of wordt voor projecten de toepassing daarvan eenvoudigweg voorgeschreven. Denk daarbij aan het in een Greendeal Houtbouw verpakte besluit van Metropoolregio Amsterdam dat verplicht om 20% van de woningproductie in hout of andere biobased materialen uit te voeren. Bouwinitiatieven met deze materialen krijgen simpelweg een hogere score toegekend. Volgens uitlatingen in Binnenlands Bestuur (45-2021) vindt de Amsterdamse wethouder Van Doorninck het ’niet meer dan logisch om over houtbouw dergelijke afspraken te maken’.

In context van het Didam-arrest is dat echter niet -meer- zo logisch. Een overheid dient bij zowel privaat als publiek handelen, rekening te houden met beginselen van behoorlijk bestuur en een passende ruimte voor mededinging en transparantie te bewaken. Dat betekent criteria die objectief, toetsbaar, transparant en redelijk zijn.

Vertaald naar duurzaam bouwen, waar niemand op tegen kan zijn, betekent dit het hanteren van eenduidig vastgesteld, sciencebased onderbouwd en objectief hanteerbaar instrumentarium zoals de Nationale Milieudatabase met bijhorend stelsel van MKI-waarden en MPG-berekeningen. Deze hebben een wetenschappelijke grondslag, zijn materiaalneutraal en Europees omarmd. Niet het materiaalgedreven middel staat voorop maar het bredere doel van duurzaamheid, veelal alleen te bereiken door materiaalcombinaties en keuzevrijheid.

Niet zonder reden waren de DuBo-materiaallijstjes van decennia terug maar een kort leven beschoren. Het Didam-arrest zet gemeenten aan niet langer op eigen houtje aan preferente materiaalkeuze te doen.

Mr Ewald L.J. van Hal, Directeur vereniging Koninklijke Nederlandse Bouwkeramiek, namens NVTB