Globalisering is niet beperkt tot kleding en elektronica alleen. Ook bouwmaterialen komen steeds meer van elders in de wereld, om over de herkomst van (biotische) bouwgrondstoffen nog maar te zwijgen. In 2020 merkte de bouw- en installatiesector wat dat betekent: afhankelijkheid. Maar lange toevoerketens betekenen ook iets anders: het niet-wegkijken voor wat er lager in de waardeketen gebeurt. Dat is althans de opvatting van het Europarlement. Het stelde een resolutie op (2020/2129 INL) waarmee ook de bouwsector te maken krijgt.

Kort samengevat gaat het over ‘due diligence and corporate accountability’: bedrijven moeten schending van mensenrechten, negatieve milieueffecten en slecht bestuur (omkoping) in hun toeleveringsketen voortaan identificeren, voorkomen, mitigeren en -openbaar- verantwoorden. Nationaal of sectoraal maatwerk is mogelijk, betrokkenheid van vakbonden en zakelijke relaties geen optie maar een gegeven en schending van de regels betekent schadeplichtigheid.

Achterliggende gedachte is dat de keuze tot toelevering van (half-)producten of grondstoffen van elders in de wereld ook betekent dat serieus gekeken moet worden naar de lokale impact van die keuze op mens en milieu. Simpel gezegd: een fabrikant die bijvoorbeeld hout, kit, moertjes of zonnepanelen uit ‘Verwegistan’ laat komen, die heeft een verantwoordelijkheid voor de lokale mensenrechten, arbeidsomstandigheden, arbeidstijden of werknemersleeftijd maar ook voor de impact van die keuze op de lokale biodiversiteit en het milieu. Geen leuke onderwerpen maar juist daarom dat na de resolutie van het Europarlement nu -ook- de Europese Commissie minimumnormen nodig acht. Argument is dat vrijwillige standaarden ontoereikend blijken, positieve uitzonderingen daargelaten, en een wettelijke norm meer duidelijkheid, juridische zekerheid en een gelijk(er) speelveld biedt.

Tandeloos is het voorgestane regime zeker niet. Het Europees voorstel voorziet ook in aangescherpte -juridische- bepalingen zoals rond de bewijslast van de geschonden norm, het recht van slachtoffers, ongeacht waar, om bij de rechter rechtstreeks op te komen voor hun schade, het toepasselijk rechtsregime en de -verlengde- verjaringstermijn voor nalatig handelen.

Slotsom is dat duurzaam bouwen meer wordt dan energieneutraal en circulair alleen, het betekent voortaan ook denken aan de medemens elders op de wereld.

Mr Ewald L.J. van Hal
Directeur vereniging Koninklijke Nederlandse Bouwkeramiek, namens NVTB