Vrijdagmiddag 11 juni vond de Algemene Leden Vergadering (ALV) plaats. Een goed bezochte digitale bijeenkomst, deze keer in twee delen. Het eerste deel, toegankelijk voor leden en betrokkenen, met gastspreker Martin van Rijn, voorzitter Aedes. Het tweede deel beslaat het formele deel van de ALV waar de jaarrekening en het verslag van de kascommissie ter goedkeuring voorliggen. 

Na opening van de ALV door voorzitter NVTB Titia Siertsema, is het woord aan de heer van Rijn die ingaat op de grote opgave die er ligt voor woningcorporaties en de daarmee samenhangende uitdagingen op het gebied van nieuwbouw, verduurzaming, leefbaarheid en betaalbaarheid. Om daar flinke stappen in te maken, heeft Aedes de Actieagenda Wonen opgesteld met plannen voor de komende tien jaar. Ook NVTB ondertekende de Actieagenda. Om de uitdagingen het hoofd te bieden en te versnellen is het van belang dat betrokken partijen aan de voorkant bij elkaar komen en samenwerken. Een gebiedsgerichte visie en investeringsbeleid zijn belangrijk samen met lokale, regionale en landelijke overheid. Toeleveranciers kunnen een belangrijke rol spelen bij het versnellen van de bouwproductie, standaardisatie van materiaal en grondstoffen, industrialisatie en circulair bouwen. Er zijn in ieder geval voldoende aanknopingspunten voor een verdere dialoog tussen Aedes en NVTB. Zoals Titia aangeeft ‘Hartelijk dank voor deze hernieuwde kennismaking tussen twee sectoren die elkaar hard nodig hebben.’

Tijdens het formele deel start wordt het verslag van de kascommissie zonder wijzigingen vastgesteld. Na unanieme goedkeuring door de leden van het financieel jaarverslag 2020 wordt aan het bestuur decharge verleend en sluit de voorzitter een succesvolle ALV.

Twee recente, ‘richtinggevende’ uitspraken van de Raad van State en een maatschappelijke misinterpretatie van een juridisch begrip geven verwarring. ‘Niet-belanghebbenden toch bij bestuursrechter in beroep’ schrijft de Raad in een medio-bericht. Staat hier wat velen denken te lezen?

Op bezwaar en beroep door belanghebbenden tegen een besluit is de Algemene wet bestuursrecht (Awb) van toepassing. De wet omschrijft een belanghebbende als ‘degene wiens belang rechtstreeks bij een besluit is betrokken’. Een besluit is ‘’een schriftelijke, publiekrechtelijke rechtshandeling door een bestuursorgaan’ waartoe deze ‘alle nodige kennis vergaart over relevante feiten en af te wegen belangen’. Vanwege dit laatste bepaalt de Awb voor bepaalde besluiten dat belanghebbenden op het ontwerp daarvan zienswijzen kunnen indienen. Het is de zgn. uitgebreide openbare voorbereidingsprocedure (UOV) in art. 6:13 Awb.

Het Europees Hof van Justitie leest in deze Nederlandse regeling een beperking in de toegang tot de rechter. Het acht het (prejudicieel) in strijd met het Verdrag van Aarhus. Een vrije geest kan het ook nog strijdig met art. 17 Grondwet achten: ‘niemand zal worden afgehouden van de rechter die de wet hem toekent’’.

Hoe ook, met respect voor deze prejudiciële beslissing besliste de Raad van State vervolgens in april dat voortaan ook beroep op de rechter openstaat voor belanghebbenden die niet (eerder) met een zienswijze deelnamen aan de UOV. Dat leidt tot een ruimere ingang naar de rechter, voor belanghebbenden wel te verstaan en alleen bij zgn. Aarhus-besluiten. Dat zijn alle omgevingsrechtelijke kwesties (inclusief Wet RO en Wet natuurbescherming).

Over de positie van niet-belanghebbenden die wel eerder zienswijzen indienden ging de mei-uitspraak van de Raad van State. Daarin werd bepaald dat wanneer het omgevingsrecht aan ‘eenieder’ de mogelijkheid biedt tot een zienswijze ook die personen bij de bestuursrechter in beroep kunnen. Dit in afwachting van een wetswijziging.

Helaas hanteerde de Raad van State richting media het woord belanghebbend en niet-belanghebbend, daarbij voorbijgaand aan de maatschappelijk lading van dit begrip. Want wat onverminderd blijft is dat er geen ingang naar de bestuursrechter is voor een persoon die opkomt tegen een rechtsregel die niet is geschreven om zijn of haar belangen te beschermen. Zo iemand is direct weer bij de uitgang.

Mr Ewald L.J. van Hal
Directeur vereniging Koninklijke Nederlandse Bouwkeramiek, namens NVTB

De regeling bodemkwaliteit wordt onder de omgevingswet gebracht en de gewijzigde versie is in consultatie gebracht. Inhoudelijk wijzigt er weinig en het ministerie van I&W heeft dan ook de intentie de wijziging beleidsneutraal (zonder grote effecten) door te voeren. Om daar zeker van te zijn op de langere termijn bracht NVTB twee punten in:

• de houdbaarheid van de regeling dient in de pas te blijven met Europese ontwikkelingen
• afwijkingen voor toepassingen onder de omgevingswet zijn niet beleidsneutraal en NVTB vroeg om expliciete vermelding daarvan

CB’23 (Circulaire Bouw 2023) is een initiatief van Rijkswaterstaat, het Rijkvastgoedbedrijf, NEN en de Bouwcampus en wil als platform de circulariteit in de bouw bevorderen door hierover branche-breed werkafspraken te maken. Vorig jaar werden al leidraden ontwikkeld over het “Meten van circulariteit” en “Paspoorten voor de bouw”. Nu lagen de 80% versies van de leidraden “Circulair inkopen in de bouw” en “Circulair ontwerpen in de bouw” ter consultatie voor.

De NVTB heeft hier, samen met haar leden, een bijdrage aan geleverd:

• In beide leidraden wordt gesuggereerd dat de ambitie naar een Circulaire economie het terugdringen van het materiaalgebruik en afvalproductie is terwijl het zou moeten gaan om het terugdringen van milieubelasting. NVTB is van mening dat het beter is aan te sluiten bij de definitie van de Transitieagenda:
  
  Circulair bouwen betekent het ontwikkelen, gebruiken en hergebruiken van gebouwen, gebieden en infrastructuur, zonder natuurlijke hulpbronnen onnodig uit te putten, de leefomgeving te vervuilen en ecosystemen aan te tasten. Bouwen op een wijze die economisch verantwoord is en bijdraagt aan het welzijn van mens en dier. Hier en daar, nu en later.
• Verder heeft de NVTB vragen over de reikwijdte van beide leidraden? Men heeft het over “gedragen afspraken”, en “werkafspraken”, zonder daarvoor definities aan te leveren. Ook is het geen “norm”. Hoe gaan de leidraden zijn weg vinden in de keten?
• Het monitoren van circulair opdrachtgeverschap wordt niet in lijn gebracht met de definities van circulariteit en circulair bouwen. Toch zijn heldere en gekoppelde definities nodig om hier conclusies uit te kunnen halen.